زمینه‌ها و پیامد‌های مهاجرت نخبگان ایالت فارس نمونه‌پژوهی: خاندان هاﺷﻤﻴﮥ شیراز (‌1207تا1245ق/1792تا 1829م)

تحلیل و واکاوی رویدادهای تاریخ ایران که بخش اعظمی از آن خاندان‌محور تلقی می‌شود، مستلزم شناخت نخبگان و خاندان‌های محلی و دیوانی، تبیین روابط آنان با حکومت‌ها و همچنین فهم جابه‌جایی و تحرک این کانون اثرگذار است. این جستار با رویکردی تاریخی و با تأکید بر پدیدﮤ سیاسی و اجتماعی مهاجرت، تلاش می‌کند زمینه‌ها و پیامدهای مهاجرت خاندان هاشمیه شیراز (1207تا1245ق/ 1792تا 1829م) را تبیین کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که فروپاشی ﺳﻠﺴﻠﮥ زندیه، جابه‌جایی کانون سیاسی و اداری قدرت از شیراز به تهران، بینش محدود و عشیره‌ای قاجارها و نیاز مبرم آنها به نخبگان، توانمندی تشکیلاتی و دیوانی خاندان هاشمیه، آسیب‌پذیرشدن حیات سیاسی و اجتماعی شهر شیراز و... باعث مهاجرت ادواری و دائمی بخش عمده‌ای از خاندان هاشمیه شیراز به تهران و دیگر مراکز شهری این دوره شد. به‌طور کلی کمک‌بخشی به استقرار و تثبیت پایه‌های قدرت قاجارها، مشروعیت‌آفرینی و ﻏﻠﺒﮥ حکومت بر بحران‌های پیش رو، قلع‌وقمع خاندان هاﺷﻤﻴﮥ شیراز در زمان فتحعلی‌شاه، استمراریافتن و درعین‌حال سهیم‌شدن این خاندان در شکل‌بخشی به پاره‌ای از تحولات سیاسی این دوره و پس‌ازآن، ازجمله پیامدهای غالب این مهاجرت‌ها بود.